Όλα τα ενυδρεία γλυκού νερού, σε κάποιο στάδιο του κύκλου της ζωής τους παρουσιάζουν ένα, ή και περισσότερα, είδη άλγης. Η άλγη είναι ένα απόλυτα φυσικό φαινόμενο, αν μείνει όμως ανεξέλεγκτη μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα, με πιο σημαντικό την αισθητική του ενυδρείου, αλλά και το «στέγνωμα» του νερού από συστατικά που χρησιμοποιούν τα υπόλοιπα φυτά για την ανάπτυξή τους.
Στο εμπόριο κυκλοφορούν αρκετά χημικά σκευάσματα για τον έλεγχο ή την απομάκρυνση της άλγης στο ενυδρείο. Ωστόσο το ίδιο αποτέλεσμα μπορεί να επιτευχθεί και με έναν πιο φυσικό και ενδιαφέροντα τρόπο: την προσθήκη ενός «συνεργείου καθαρισμού», έναν πληθυσμό δηλαδή ψαριών και ασπόνδυλων που η φυσική τους διατροφή αποτελείται κατά κανόνα από διάφορα είδη άλγης. Παραθέτουμε εδώ έναν κατάλογο με τα πιο συνηθισμένα, και εύκολα στην διατήρηση τους, ψάρια και ασπόνδυλα-καθαριστές:
Ψάρια
- Πλεκόστομος
Αν και ο όρος «Πλεκόστομος» εμπορικά αναφέρεται σε όλα τα ψάρια της οικογένειας Loricariidae, υπάρχουν στην πραγματικότητα δεκάδες είδη και υποείδη των ψαριών αυτών, με πιο σύνηθες τον κοινό Πλεκόστομο. Πρόκειται για έναν άριστο καθαριστή άλγης, που φτάνει σε σχετικά μεγάλο μέγεθος (20-40 εκ. – αναλόγως το είδος) και καθίσταται ο ιδανικός καθαριστής για μεγάλα ενυδρεία ή ενυδρεία με ψάρια θηρευτές που θα κυνηγούσαν κάποιο άλλο ψάρι μικρότερου μεγέθους
- Kuhli loach
Μια ιδιαίτερη προσθήκη για κάθε ενυδρείο, τα Kuhli loaches κρατάνε τον βυθό του ενυδρείου καθαρό όχι μόνο από την άλγη, αλλά και από υπολείμματα τροφής. Το σχετικά μικρό τους μέγεθος επιτρέπει την διαβίωση τους και σε μεσαίου μεγέθους ενυδρεία, προτείνεται όμως η διατήρησή τους σε κοπάδια των 4+ ατόμων.
Τα Kuhli loaches είναι ψάρια ευαίσθητα στις ασθένειες και στις κακές συνθήκες νερού και το γεγονός ότι δεν καλύπτονται από λέπια αλλά δέρμα αυξάνει τον κίνδυνο τραυματισμού από αιχμηρά ή σκληρά βότσαλα στο ενυδρείο. Έτσι, στην διατήρησή τους, θα πρέπει να δίνεται προσοχή ώστε το υπόστρωμα να αποτελείται από λεία και μικρά βότσαλα ή άμμο χωρίς προεξοχές.
- Ωτόκυκλος
Με τον όρο πλέον να καλύπτει δύο είδη ψαριών, τον απλό ωτόκυκλο (Otocinclus sp.) και τον χρυσό ωτόκυκλο (Matrotocinclus sp.), οι ωτόκυκλοι είναι οι καλύτεροι καθαριστές άλγης για μικρά ή ακόμα και nano ενυδρεία. Ζουν συνήθως σε κοπάδια και κρατάνε καθαρό το ενυδρείο από όλα τα είδη άλγης, εκτός της τριχοειδούς που δεν μπορούν να καταναλώσουν λόγω μεγέθους (φτάνουν περίπου τα 5 εκ.).
Πρόκειται για ένα ήσυχο, καθόλου κτητικό με την περιοχή του, ψάρι, ιδανικό για συμβίωση με ντροπαλά ή ημι-άγρια ψάρια, όπως οι μονομάχοι.
- Αncistrus
Αν και θα μπορούσαμε να τον κατατάξουμε στους πλεκόστομους, η οικογένεια των ancistrus είναι τόσο δημοφιλής και αποτελεσματική ως ψάρια καθαριστές, που κατατάσσονται σε δική τους κατηγορία. Τα ancistrus χωρίζονται σε πολλά διαφορετικά είδη, με ποικίλους χρωματισμούς και μεγέθη, αποτελώντας έτσι την πιο δημοφιλή λύση αλγοφάγου ψαριού για όλα τα μεγέθη ενυδρείων. Το πιο συνηθισμένο είδος για διατήρηση στο ενυδρείο είναι το ancistrus sp. – bristlenose pleco, γνωστό για τα «μουστάκια» που έχει το αρσενικό στο μπροστινό μέρος του στόματός του. Πρόκειται για εύκολο στη συντήρηση του ψάρι που φτάνει περίπου τα 15εκ. σε μέγεθος και επιβιώνει στα περισσότερα ενυδρεία γλυκού νερού, με εξαίρεση τα ενυδρεία αφρικανικού τύπου υψηλού pH.
Γαρίδες
- Red cherry shrimp: Μικρές, έντονα κόκκινες και εύκολες στην διατήρησή τους, οι red cherry γαρίδες αποτελούν την πιο δημοφιλή επιλογή nano γαρίδων για ένα ενυδρείο γλυκού νερού. Με μέγεθος μόλις 2.5 εκ, ένα μικρό κοπάδι μπορεί να φιλοξενηθεί σε ένα nano ενυδρείο και να διατηρεί καθαρό από άλγες και υπολείμματα τροφής. Είναι αρκετά εύκολες στην αναπαραγωγή τους και έχουν συχνές γέννες με αποτέλεσμα ακόμα και από μια μικρή ομάδα να μπορεί να αναπτυχθεί, σύντομα, μια μεγάλη, υγιής αποικία που θα διατηρεί καθαρό το ενυδρείο. Λόγω του μικρού τους μεγέθους προτείνεται να τοποθετούνται σε ενυδρεία με ήρεμα ψάρια, χωρίς θηρευτές.
- Ghost Shrimp
Γνωστή εναλλακτικά και ως glass shrimp, η γαρίδα αυτή οφείλει τα ονόματά της στο διαφανές της σώμα. Πρόκειται για μια εύκολη στην συντήρηση της γαρίδα, με μέγεθος 3-4 εκ. που καταναλώνει τα περισσότερα είδη άλγης, και ειδικά την τριχοειδή. Ενώ είναι σχετικά εύκολη στην αναπαραγωγή της, απαιτείται ένα ενυδρείο με αρκετά φυτά, καθώς τα μωρά γαρίδες γίνονται εύκολα τροφή για τα ψάρια. Όπως και οι red cherry γαρίδες, συμβιώνουν αρμονικά με τα ήρεμα ψάρια, και ενδέχεται να κινδυνεύουν από θηρευτές.
- Amano shrimp
Η πιο γνωστή γαρίδα-καθαριστής άλγης, η γαρίδα Amano (επιστημονικό Caridina multidentata) είναι μια ιδανική προσθήκη για κάθε ενυδρείο γλυκού νερού, δεδομένου ότι το νερό συντηρείται σε σχετικά ουδέτερο προς υψηλό pH και σκληρότητες (pΗ πάνω από 7.0 και γενική σκληρότητα πάνω από 8.0). Δυστυχώς, ο κύκλος αναπαραγωγής της δεν πραγματοποιείται σε γλυκό νερό, και έτσι δεν μπορεί να πολλαπλασιαστεί μέσα στο ενυδρείο. H Amano έχει πιο μεγάλο μέγεθος από τις υπόλοιπες γαρίδες που έχουν προταθεί παραπάνω (6 εκ.) και έτσι προτείνονται ακόμα και για ενυδρεία με μικρόσωμους θηρευτές (ramirezi, apistogramma και άλλα).
Σαλιγκάρια
- Apple snail
Τα «μηλοσαλίγκαρα», όπως ονομάζονται και αλλιώς, είναι μεγάλα, εντυπωσιακά σαλιγκάρια, σε κίτρινο συνήθως χρώμα. Είναι ιδανικοί καθαριστές για μεσαίου και μεγάλου μεγέθους ενυδρεία, ενώ δεν προτείνονται τόσο για μικρά ενυδρεία λόγω του μεγέθους τους. Σε αντίθεση με άλλα σαλιγκάρια, είναι εύκολος ο έλεγχος του πληθυσμού τους στο ενυδρείο, καθώς τοποθετούν τα αυγά τους εκτός νερού και έτσι αφαιρούνται εύκολα, εφόσον το επιθυμείτε.
- Nerite snail
Η οικογένεια των nerite περιλαμβάνει πολλά είδη σαλιγκαριών, με διαφορετικά σχέδια και κελύφη (zebra snail, tiger snail, horned snail είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά είδη). Τα κύρια χαρακτηριστικά που μοιράζονται όλα τα nerite σαλιγκάρια είναι το μικρό τους μέγεθος, που τα καθιστά ιδανικά για μικρά και nano ενυδρεία καθώς και η αδυναμία αναπαραγωγής τους στο γλυκό νερό η οποία αποτρέπει προβλήματα υπερπληθυσμού. Πρόκειται για ένα ιδανικό καθαριστή, που μπορεί να καταναλώσει τα περισσότερα είδη άλγης.
- Ramshorn snail
Ανήκοντας στην κατηγορία σαλιγκαριών που είναι γνωστά σαν σαλιγκάρια «λαθρεπιβάτες», τα ramshorn καταλήγουν πολλές φορές κατά λάθος μέσα στο ενυδρείο, μέσω της προσθήκης φυτών. Γεννούν μικροσκοπικά, διαφανή αυγά πάνω σε φυτά, και έτσι μπορούν να μεταφερθούν από ενυδρείο σε ενυδρείο και να εκκολαφθούν στο νέο τους σπίτι. Λόγω αυτού, υπάρχουν αρκετοί ιδιοκτήτες ενυδρείων που καταλήγουν με ramshorn snails μέσα στο ενυδρείο τους, χωρίς απαραίτητα να τα θέλουν. Παρ’ όλα αυτά, αποτελούν πολύ καλούς καθαριστές άλγης, με δεδομένο ότι ο πληθυσμός τους ελέγχεται χειροκίνητα ώστε να μην δημιουργηθεί πρόβλημα υπερπληθυσμού.
Υπάρχουν πολλά ακόμα είδη ψαριών και ασπόνδυλων που μπορούν να βοηθήσουν στην εξάλειψη των άλγεων, αλλά ο κατάλογος αυτός προτείνει τα πιο προσιτά και εύκολα, σε θέμα διατήρησης, ζωντανά. Ακόμα και ένα ψάρι «καθαριστής» όμως έχει ανάγκες που θα πρέπει να ληφθούν υπ’όψη πριν την εισαγωγή του στο ενυδρείο, και όπως πάντα να επιβεβαιωθεί, κατόπιν ελέγχου, ότι οι συνθήκες νερού (θερμοκρασία, pH, σκληρότητες νερού) θα επιτρέψουν την υγιή διαβίωσή του.
